چکیده
صرف‌نظر از سطح آموزشی، کلاس درس محیط پویایی است که مملو از فرصت‌هایی برای پژوهیدن موضوعات مختلف و همچنین آزمایشکردن همراه با آموزش و یادگیری تمرینات و تکالیف می‌باشد. به علت گسترش و فراگیر شدن تکنولوژی و دانش‌آموزانی که صاحب موبایل هستند، محیط‌های آموزشی پویاتر شده‌اند.
برای کمک به معلّمان و دانشآموزان در تفکر آنها در مورد اینکه چگونه از دستگاههای موبایل (تکنولوژی آموزشی) در محیط آموزشی استفاده کنند، این کتاب درباره این موضوع که چگونه دستگاههای موبایلی می‌توانند در محیط‌های آموزشی به منظور ترقی برنامه‌های درسی دیجیتال غنی که منجر به تولید چهارچوبی برای تشخیص زمان صحیح، مکان صحیح تدریس و یادگیری و دستگاههای موبایلی که سعی در به حداکثر رساندن یادگیری دانشآموزان دارند می‌شوند بکارگرفته شود کاوش می‌کند.
به تبع آن، نویسندگان این کتاب در بارهٔ این موضوع که چگونه دستگاههای موبایل می‌توانند مورد استفاده قرار بگیرند تا محیط‌های یادگیری موبایلی که بر پایهٔ نظریه‌های آموزشی، روش‌های ارزشیابی دستگاههای موبایلی، نرم افزارها و یادگیری دانشآموزان و ملاحظات ساختاری و چیدمانی لازم برای آموزش روان در فضای آموزشی رسمی و غیر رسمی را بسازند، کاوش می‌کنند.
این نوشتار همچنین شامل نمونه مطالعات موردی از مدارس دوره ابتدایی و محیط‌های آموزشی متوسطه و آموزش عالی است که میتواند به خوانندگان در کاربست مفاهیم این کتاب به روشی منسجم یاری رساند.
درباره نویسندگان
دکتر رنه رابینسون
دانشیار رشتهٔ ارتباطات دانشگاه سانت خاویر شیکاگو می‌باشد. زمینه‌های تخصصی وی تعامل ارتباطات سازمانی و ارتباطات آموزشی است. دکتر رابینسون مقاله‌های فراوانی را در موضوعات مختلف، از جمله ارزیابی کلاسی، آموزش ارتباطات، ارتباطات به کمک رایانه، آموزش کلاسی و همچنین فناوری‌های موبایلی و سرگرمی و فعالیت دانش آموز ارائه کرده است.
دکتر جولیا رینهارت
دکتر جولیا رین هارت دانشیار دانشگاه سنت خاویر شیکاگو می‌باشد. زمینهٔ تخصصی وی تکنولوژی سیستم‌های آموزشی می‌باشد. دکتر رین هارت یک محقق فعال است که در زمینه‌های ترکیب و بکارگیری فناوری‌ها، آموزش از راه دور و اصلاحات مدارس پژوهش می‌کند.
او همچنین مدیر مرکز آموزشی STEM دانشگاه سنت خاویر می‌باشد. او در طراحی برنامهٔ آموزشی در سطح دانشگاهی و همچنین در بعضی مقام‌های ریاست و رهبری در موسسه‌های آموزش عالی مختلفی که برای آماده سازی دانشجویان و دانشآموزان برای ورود به دنیای کار دائم در حال تغییر مسئولیت داشته و فعالیت نموده است.
مقدمه
یک دستگاه موبایل هر شی و یا ابزاری اندازه دست و دستی است که امکان دسترسی به اینترنت را فراهم می‌سازد و اجازهٔ برقراری ارتباط و همکاری بین یک کاربر و دیگران را می‌دهد. آنها دستگاه‌هایی هستندکه دائماً به اینترنت متصل‌اند. مثال‌های مشخص این دستگاههای موبایل شامل آیپدها، اسمارتفون (گوشی‌های هوشمند) و تبلت ها هستند. دسترسی به این دستگاه‌ها به طور چشمگیری رشد و افزایش پیدا کرده است و همچنین توانایی و قابلیت‌های این ابزارها و دستگاههای قابل حمل و موبایل نیز بهبود و افزایش یافته است.
به عنوان مثال به گزارش خبرگزاری افق که توسط سهامی New Media Consortium حمایت می‌شود، بر طبق گزارش اخیری از تولید کنندهٔ موبایل Ericsson مطالعات نشان می‌دهد تا سال ۲۰۱۵، حدود ۸۰% از دسترسی‌ها به اینترنت با استفاده از دستگاههای موبایل خواهد بود. این امر برای بحث آموزش موضوعی بسیار مهم است؛ زیرا که موبایل‌هایی که قابلیت اتصال به اینترنت دارند تا چند سال آینده تعدادشان از کامپیوترها افزون‌تر خواهد بود و این افزایش به طور خاص به علت پیشرفت‌های دستگاههای موبایل و فرصت‌هایی می‌باشد که این قبیل دستگاه‌ها در موضوع دستیابی به اطلاعات، همکاری با دیگران و ساخت اسناد و دیگر مواد لازم برای افراد و انتظارات حرفه‌ای آنها و مسئولیت‌های آنان فراهم می‌آورند. افزایش فراگیری و شیوع دستگاههای تلفن همراه، فضاهای آموزشی را از طرق مختلف به طور قابل ملاحظه‌ای تحت تأثیر قرار خواهد داد.
معلّمان مانند طراحان آموزشی و راهنمایان و مشاوران، به طور مستقیم تحت تأثیر دستگاههای موبایل قرار خواهند گرفت در حالی که معلّمانی که تنها در زمینهٔ تخصصی خود ماهر و استاد هستند، معمولاً دانش و مهارت این را نخواهند داشت که تمرینات آموزشی مورد نیاز برای ترکیب دستگاههای موبایل با فضاهای آموزشی ارائه دهند.
این ناکارآمدی به دلایلی ازجمله کمبود آموزش در این زمینه، آمادگی و تمرین برای اینکه چگونه این محتوای آموزشی را به قشر عظیم دانشآموزان انتقال دهیم اتفاق می افتد. ترکیب و الحاق کردن تمارین و تکالیف آموزشی که شامل تکنولوژی‌های موبایلی می‌شوند میتواند فرصتهای یادگیری تجربی و مشارکتی را برای دانشآموزان ایجاد کرده و ارتقا بخشد.
سواد فنّاورانه و روان و مسلط بودن که به معنای آمادگی آموزگار برای تدریس تلقی می‌شود؛ و اینکه چگونه اصول و راهبردهای آموزشی و فنی با حوزه و محتوای آموزشی آموزگاران تلاقی و برخورد دارد و به یادگیری‌های دانشآموزان ارتباط دارد جای نگرانی بسیاری است. چون که فرایند تدریس و یادگیری به دلایلی ازجمله انتظارات جامعه و لزوم تمرینات آماده سازی دانشآموزان برای ورود به دنیای واقعی، نیروی کار و رواج فناوری‌های اجتماعی، ماهیت پیچیده‌ای دارد.
تدریس مؤثر کلاسی و تحقیق تأثیرگذار و مفید از دانش محتوای آموزشی و یا درک معلّمان از رشتهٔ مربوط آنها که با درک و اطلاع از تئوری‌های آموزشی همراه است ریشه می‌گیرد. (پاولسون ۲۰۰۱). رابینسون (۲۰۱۲) می‌گوید: با اینکه دانش محتوای تعلیمی مورد کاوش قرار گرفته است، اطلاعات اندکی دربارهٔ سواد فنّاورانه و تسلطی که معلّمان نیاز دارند تا با موفقیت فرآیند یاددهی و یادگیری هدایت کنند وجود دارد (ص۱۲۴۲). امروزه قسمتی از آن چشمانداز فنّاورانهٔ مذکور شامل آموزش به کمک فناوری‌های موبایلی رشد و توسعه یافته می‌باشد.
استفادهٔ مفید و کارآمد از دستگاههای موبایل در محیط‌های یادگیری، زیرمجموعه‌ای از تئوری‌های آموزشی و مؤلفه‌ای بنادین از دانش محتوای آموزشی فنّاورانه است(میشرا و کوهلر ۲۰۰۶). دانش محتوای آموزشی فنّاورانه مستلزم این است که آموزگاران فهم و درک بیشتر و افزون‌تری نسبت به پیچیدگی تدریس و محیط‌های یاگیری مخصوصاً با توجه به بحث ورود تکنولوژی به این محیط‌ها داشته باشند. به طور کلّی؛ میشرا و کوهلر بحث و استدلال می‌کنند که محتوا، آموزش و تکنولوژی (ص ۱۰۱۷) نشانگر سه عامل پیچیدهٔ فعلی حاضر در محیط‌های آموزشی هستند که نیاز به تفکر دقیق و طرح ریزی در زمان طراحی محیط‌های آموزشی، نتایج و فعالیت‌ها دارند. دانش محتوای آموزشی فنّاورانه در نگاه به دورهٔ آموزشی از پیش دبستانی تا پایان دبیرستان در اینکه این دوره‌ها باید برنامهٔ درسی فنّاورانهٔ و سیستم‌های مختلف ارائه و ارسال بازخوردها و تکالیف دانشآموزی داشته باشند و نیز گردش‌ها و عملیات‌های سازمانی، مشروط بر استفاده از فناوری‌های مختلف و دانشآموزان صاحب دستگاههای موبایل که بر این فضایهای آموزشی پیچیده تأثیر دارند، اهمیت افزون‌تری می‌یابد.
پیامدهای دیگری که با رواج دستگاههای موبایل بهوجود آمده‌اند مربوط به انتظارات افراد (والدین دانشآموزان و مربیان) دربارهٔ قادر بودن برای کار و یادگیری در هر زمان و مکانی که کاربر انتخاب کند می‌باشد (جانسون ۲۰۱۱). با این وجود، دستگاههای موبایل چگونه میتواند در محیط‌های آموزشی استفاده شود تا فرصتهای یادگیری معنیداری ایجاد کند و دانشآموزان را برای یادگیری و کار با دستگاههای موبایل در این دنیای بهسرعت در حال تغییر که تکنولوژی را ارج می‌نهند و آن را با اکثر تعاملات و عملکردهای روزانه‌شان بکار می‌بندند آماده کند؟
چگونه آموزگاران می‌توانند فضاهای آموزشی تجربی موبایلی ایجاد کنند که دانشآموزان را با محتوای دوره درگیر کنند و مهارت‌های سطح بالای تفکر و اندیشهورزی در آنها ایجاد کنند؟ چگونه دستگاههای موبایل می‌توانند مورد استفاده قرار گیرند تا امکان دسترسی به اطلاعات و محتوای مربوط آموزشی را فراهم آورده و در ایجاد محیط‌های یادگیری مشارکتی برای گروه‌ها و فعالیت‌های گروه‌های کوچک دو نفری مورد استفاده قرار گیرند و برای ساخت تکالیف و پروژه‌های یادگیری برای ارزیابی و سنجش یادگیری دانشآموزان در زمینه‌های فردی و گروهی و گروه‌های دو نفری بکار بسته شوند؟ و با وجود سرعت بالای پیشرفت فناوری‌های موبایلی و نرم افزارهای آن، معلّمان چه تکالیفی را برای برتری یافتن و پیشی گرفتن بر این تغییرات باید اتخاذ کرده و استفاده کنند؟
کتاب پیش رو این سؤالات و همچنین هدف استفاده از دستگاههای موبایل در محیط‌های یادگیری با وجود ورود و ترکیب آنها به برنامه درسی که منجر به تشکیل چارجوبی برای شناساندن زمان و مکان صحیح دسترسی به این فناوری شده است و هدف آن نیز افزایش یادگیری دانشآموزان است را کاوش می‌کند. به طور ویژه این نوشتار موارد استفاده و کاربست فناوری‌های موبایلی، پیامدها و موقعیت‌های آموزشی که یادگیری دانشآموزان را در محیط‌های مختلف آموزشی افزایش می‌دهد را شناسایی کرده و با ارزیابی اینکه دستگاههای موبایل و برنامه‌های آن چگونه می‌توانند مورد استفاده قرار بگیرند تا:
- محیط‌های یادگیری را از لحاط آموزشی تغییر دهند؛
- به محتوای دوره و اطلاعات و وبسایتهای تعاملی مربوطه دسترسی ایجاد کنند؛
- دانشآموزان را قادر سازد تا ارائه‌ها و پروژه‌های یادگیری متنوعی که نشانگر نتایج و بازخورد یادگیری‌شان است را بسازند؛
- دانشآموزان را توسط مشارکت دو نفری و گروهی با محتوای دوره درگیر کند.
- دانشآموزان را برای جهانی که خواستار تفکر نقادانه و سواد و مهارت رسانه‌ای و دیجیتالی می‌باشد آماده کند.
- ملاحظات راجع به دستگاههای موبایل و راهبردهایی را که در طراحی آموزشی و ایجاد نتایج و بروندادهای آموزشی به منظور ارزشیابی به کمک معلّمان می‌آیند را برایشان فراهم نمایند.
بخش‌ها و فصل‌های پیش روی شما در این کتاب مفاهیم زیر را معرفی خواهند کرد:
- دستگاههای موبایل و استفادهٔ فعلی و پتانسیل‌های استفاده از آنها در محیط‌های آموزشی
- چند تئوری آموزشی راجع به اهمیّت تدریس با دستگاههای موبایل و زمان تدریس با آنها
- چگونگی ارزیابی دستگاههای موبایل و نرم افزارهای مختلف در زمان در نظر گرفتن آنها برای اهداف آموزشی
- ملاحظات ساختاری (آرایشی-چیدمانی) لازم و ملاحظات مربوط به محیط یادگیری و زمان بهکار گیری فناوری‌های موبایلی
- راه‌های ارزشیابی یادگیری دانشآموزان با استفاده از دستگاههای موبایل و نرم افزارها
- مثال‌هایی از فعالیت‌های آموزشی که دستگاههای موبایل در آن برای تدریس و یادگیری بر پایهٔ بهترین تمرینات مربوط به اطلاعات ارائه شده بکار گرفته شده‌اند در این متن آورده شده است.
