پژوهش یا تحقیق یک روند هوشمندانه، هوشیارانه، خلاقانه و سامانمند برای یافت، بازگویی و بازنگری پدیده‌ها، رخدادها، رفتارها و انگاشته‌ها است. از طریق پژوهش است که معلومات انسان جلوه‌ای نو به خود می‌گیرد و مجهولات طبیعت روزبه‌روز نمایان‌تر می‌شوند و لباس معلومات را بر تن می‌کنند.
انسان همواره به دنبال کشف پدیده‌ها و پی بردن به روابط موجود بین آن‌ها بوده است. کنجکاوی حسی است که همواره در وجود انسان بوده است. خداوند تبارک‌وتعالی، زمینهٔ اعتلای زندگی بشری را از طریق ابزارهایی برای انسان فراهم کرده است. یکی از ابزارها، قوهٔ تعقل و تفکر است. انسان به سبب قوهٔ تفکر و تعقل می‌تواند بیندیشد و راه سعادت را از راه شقاوت بازشناسد.
تحقیق و پژوهش امروزه در سیستم تعلیم و تربیت و نظام دانشگاهی بسیار مهم تلقی می‌شود. همهٔ افراد برای ارتقای سطح علمی و گاهی نیز با هدف کسب امتیاز، به‌ناچار باید دست به پژوهش زده و حداقل مقالاتی درزمینهٔ رشتهٔ تحصیلی خود بنویسند. روزانه چندین ایمیل از طرف شرکت‌های مختلف برای من ارسال می‌شود. دیشب که داشتم ایمیل خود را چک می‌کردم، دیدم از طرف یک شرکت ویراستاری، ایمیلی برای من ارسال شده است. در این ایمیل، گفته بودند، ما می‌توانیم برای تقویت رزومهٔ شما، با نام خودتان، مقالاتی را در مجلات معتبر ISI به چاپ برسانیم. کمی از این بابت تأسف خوردم.
پژوهشگران زیادی را می‌شناسم که همواره با تلاش و کوشش خود، به رشد علم و فنّاوری کمک می‌کنند؛ اما یک عده از افراد نیز وجود دارند که با پرداخت مقدار زیادی پول به شرکت‌های مختلف، مقالاتی را به اسم خود در مجلات مختلف چاپ می‌کنند و از این راه، امتیازاتی کسب می‌کنند.
همواره باید بدانیم که این کارها، جز حرکت انسان به‌سوی جهل و نادانی، نتیجه‌ای در پی نخواهد داشت. چراکه تحقیق و پژوهش اگر به شیوهٔ درست آن صورت بگیرد، می‌تواند به سعادت بشری یاری رساند.
بیاییم با پژوهش درست، زمینهٔ اعتلای فکری و فرهنگی میهن خویش را فراهم کنیم.