دریاچه ها چگونه به وجود می آیند؟

دریاچه ها چگونه به وجود می آیند؟
دریاچه ها تو رفتگی های کاسه مانندی در سطح زمین هستند. این تو رفتگی ها، حوضه نامیده می شوند. حوضه دریاچه ها از راه های مختلفی تشکیل می شوند.

• راه های تشکیل دریاچه ها و حوضه های آنها

- تشکیل دریاچه ها به وسیله یخچال های طبیعی
بسیاری از دریاچه ها، به ویژه آنهایی که در نیمکره شمالی واقعند، به وسیله یخچال های طبیعی تشکیل می شوند. یخچال هایی که مناطق وسیعی از خشکی ها را در طول آخرین عصر یخبندان، در حدود 18،000 سال پیش می پوشاندند.

 

نحوه تشکیل این نوع از دریاچه ها به این شکل است که توده های عظیم یخ با تراشیدن زمین، چاله های عظیمی را به وجود می آورند. هنگامی که یخچال های طبیعی ذوب می شوند، آب ذوب شده تو رفتگی ها را پر می کند و در نتیجه دریاچه ها تشکیل می شوند. همچنین یخچال های طبیعی دره های عمیق را می تراشند و هنگامی که ذوب می شوند مقدار زیادی خاک، سنگ ریزه و تخته سنگ را به صورت رسوب به جا می گذارند. این مواد گاهی اوقات سدهایی را تشکیل می دهند که آب های ذوب شده پشت آنها به دام می افتند و دریاچه های بیشتری ایجاد می کنند. بسیاری از مناطق شمال آمریکا و اروپا با دریاچه های یخچالی پوشیده شده اند.

 

- تشکیل دریاچه ها به وسیله حرکت صفحات تکتونیکی
برخی از حوضه های دریاچه ها در جایی تشکیل می شوند که تکتونیک های صفحه، پوسته زمین را تغییر می دهد، آن را خم می کند و یا از هم جدا می کند. هنگامی که پوسته می شکند، ممکن است ترک های عمیقی به نام گسل تشکیل شود. این گسل ها حوضه های طبیعی ایجاد می کنند که می توانند با آب حاصل از بارش باران و یا آب نهرهایی که در حوضه  روان می شود پر شوند.

 

هنگامی که این جنبش ها و تغییرات در نزدیکی اقیانوس ها رخ می دهد، بخشی از اقیانوس ممکن است به وسیله سدی که از زیر سطح زمین برمی آید مسدود شود و در نتیجه این بخش از آب اقیانوس به وسیله این برآمدگی خشکی به دام می افتد. دریای کاسپین (خزر) به این ترتیب تشکیل شده است. دریاچه بایکال نیز به خاطر حرکت صفحات تکتونیکی تشکیل شده است.

 

دریاچه کرتر، در ایالت اورگان ایالات متحده آمریکا، یکی از عمیق ترین دریاچه های جهان است

 

 - تشکیل دریاچه ها به وسیله آتشفشان ها

بسیاری از دریاچه ها نیز به خاطر آتشفشان ها تشکیل می شوند. پس از این که یک آتشفشان غیر فعال می شود، ممکن است دهانه آن با باران یا برف ذوب شده پر شود. همچنین گاهی اوقات قله یک آتشفشان منفجر می شود و یا در طول فوران فرو می ریزد و یک چاله آتشفشانی بزرگ به جا می گذارد. این چاله ممکن است با آب باران پر شود و یک دریاچه تشکیل شود. دریاچه کرتر، در ایالت اورگان ایالات متحده آمریکا، یکی از عمیق ترین دریاچه های جهان است. این دریاچه هنگامی تشکیل شد که مخروط آتشفشانی کوه باستانی «مزاما» فروریخت.

 

- تشکیل دریاچه ها به وسیله رودها

البته همه دریاچه ها در نتیجه پرشدن حوضه ها با آب ایجاد نمی شوند. برخی از دریاچه ها با آب رودها تشکیل می شوند. رودهای بالغ اغلب وقتی طول یک دشت را می پیمایند، منحنی مارپیچی به نام مئاندری را نیز طی می کنند. در طول دوره های بروز سیل، رود که پرشتاب شده ممکن است برای گذر از مئاندری یک میانبر ایجاد کند و در نهایت یک بدنه آبی ایستاده به جا بگذارد. این قبیل دریاچه های کوچک، دریاچه کمانی نامیده می شود، چراکه شکل آنها منحنی و شبیه به U است.

 

- تشکیل دریاچه ها در نتیجه رانش زمین

دریاچه ها ممکن است در نتیجه رانش زمین و یا به وسیله گلرود هایی که خاک، سنگ، یا گل را از تپه ها و کوه ها پایین می آورند نیز ایجاد شوند. به این ترتیب که این آوارها جمع می شوند و سدهایی طبیعی تشکیل می دهند که می تواند جلوی جریان یک نهر را مسدود کند و دریاچه ای تشکیل دهد.سگ های آبی هم از شاخه های درختان سدهایی می سازند که رودها و نهرها را به هم متصل می کند و برکه های بزرگ و یا باتلاق ها را تشکیل می دهد.

 

- تشکیل دریاچه ها به وسیله انسان

 انسان ها نیز با حفر حوضه ها و یا با ساختن سد روی رودها و یا چشمه ها، دریاچه مصنوعی می سازند. دریاچه های مصنوعی می توانند به مخازن تبدیل شوند و آب برای آبیاری، استفاده بهداشتی و یا صنعتی در آنها ذخیره شود. دریاچه های مصنوعی همچنین می توانند استفاده های تفریحی مانند قایقرانی، شنا و ماهیگیری داشته باشند. از طریق دریاچه های مصنوعی پشت سدها هم می توان برق آبی به دست آورد.
منبع : www.020.ir