یادگیری از طریق موبایل چیست و چه مزایایی دارد؟

یادگیری سیار (به انگلیسی: mobile learning) نظریهٔ جدیدی است که به تازگی در مجامع آموزشی مطرح شده است. قدیمی ترین تعریفی که از یادگیری سیار وجود دارد را کلارک کوین(۲۰۰۰)، ارائه داده است. از نظر وی یادگیری سیار نقطه تلاقی وسایل کامپیوتری سیار و یادگیری الکترونیکی است. این یادگیری باعث می‌شود تا شما در هر زمان که بخواهید به منابع دسترسی پیدا کنید. ظرفیت جستجوی بالا، تعاملات غنی، حمایت قوی از یادگیری مؤثر و ارزیابی مبتنی بر عملکرد، از ویژگی‌های دیگر یادگیری سیار است. به عبارتی یادگیری سیار، یادگیری الکترونیکی است که مستقل از زمان، مکان و فضاست.

مزایای یادگیری از طریق موبایل

• تلاش برای ایجاد جوامعی بدون معضل بی سوادی در شهرها و روستاها
• اجتناب از بی سوادی در کشورهای پرجمعیت و فقیر که قادر به تهیهٔ محیط‌های آموزشی، تجهیزات و امکانات زیربنایی نیستند
• افزایش فرصتهای مطالعهٔ پاره وقت و به تعبیر دیگر مطالعهٔ در حال کار
• اتصال نواحی روستایی که قادر به دریافت یادگیری الکترونیکی نیستند به جامعهٔ یادگیری سیار
• صرفه جویی در هزینه از نظر پرداخت هزینه‌های اجاره یا خرید مکان‌های آموزشی
• صرفه جویی در زمان و انرژی
• ارائه فرصت ادامه تحصیلات عالی به زنان خانه دار و بچه دار
• تلاش برای ریشه کنی نارسایی‌های آموزشی
• مرتفع کردن مشکل نقص تدریس مربیان و مدرسین
• افزایش ارتباطات و مشارکت به ویژه ارتباطات فرد به فرد
• کاربرد وسایل و ابزارهای آموزشی سبک و قابل حمل
• کسب دانش و مهارتهایی که در یک منطقه یا کشور وجود ندارد، از طریق اتصال به مناطق یا کشورهای دیگر
• تعیین نیازهای آموزشی مناطق مختلف بصورت فراگیر و ارائه مواد یادگیری منطبق با آن نیازها
• تشویق و ترویج یادگیری مشارکتی در کلاس
• کارآمد ساختن و تسهیل فرایند یادداشت برداری و یادداشت سازی
• تسهیل بازیابی اطلاعات و یادداشتها در هر زمان ومکان جهت تأمل و بازنگری بیشتر
• تلاش در کاهش بحران خشونت و تبعیض در مراکز آموزشی
• جلوگیری از مشکل مردود شدن دانش آموزان
• افزایش رغبت دانش آموزان به تحصیل و فضای مدرسه
• افزایش تعامل بین یادگیرندگان با یکدیگر و با اساتید و اساتید با یکدیگر
• حمایت از یادگیری مادام العمر و خود هدایت شده
• دسترسی به مواد ومحتوای یادگیری در هر زمان ومکان
• هزینهٔ پائین دستگاه‌های سیار نسبت به سایر دستگاه‌های مورد استفاده در یادگیری

تفکر دیجیتال و آموزش مبتنی بر فناوری های موبایلی

چاپ شدن کتاب تفکر دیجیتال و آموزش مبتنی بر فناوری های موبایلی

کتاب  تفکر دیجیتال و آموزش مبتنی بر فناوری های موبایلی

نوشته ی دکتر رابینسون و دکتر رینهارت

مترجمان: سیدمحمد خاتم نژاد- امین جوانمرد

مقدمه کتاب:

    یک دستگاه موبایل هر شی و یا ابزاری اندازه دست و دستی است که امکان دسترسی به اینترنت را فراهم می‌سازد و اجازهٔ برقراری ارتباط و همکاری بین یک کاربر و دیگران را می‌دهد. آن‌ها دستگاه‌هایی هستندکه دائماً به اینترنت متصل‌اند. مثال‌های مشخص این دستگاه‌های موبایل شامل آی­پدها، اسمارت­فون (گوشی‌های هوشمند) و تبلت ها هستند. دسترسی به این دستگاه‌ها به طور چشمگیری رشد و افزایش پیدا کرده است و همچنین توانایی و قابلیت‌های این ابزارها و دستگاه‌های قابل حمل و موبایل نیز بهبود و افزایش یافته است.

   به عنوان مثال به گزارش خبرگزاری افق که توسط سهامی New Media Consortium حمایت می‌شود، بر طبق گزارش اخیری از تولید کنندهٔ موبایل Ericsson مطالعات نشان می‌دهد تا سال 2015، حدود 80% از دسترسی‌ها به اینترنت با استفاده از دستگاه‌های موبایل خواهد بود. این امر برای بحث آموزش موضوعی بسیار مهم است؛ زیرا که موبایل‌هایی که قابلیت اتصال به اینترنت دارند تا چند سال آینده تعدادشان از کامپیوترها افزون‌تر خواهد بود و این افزایش به طور خاص به علت پیشرفت‌های دستگاه‌های موبایل و فرصت‌هایی می‌باشد که این قبیل دستگاه‌ها در موضوع دستیابی به اطلاعات، همکاری با دیگران و ساخت اسناد و دیگر مواد لازم برای افراد و انتظارات حرفه‌ای آن­ها و مسئولیت‌های آنان فراهم می‌آورند. افزایش فراگیری و شیوع دستگاه‌های تلفن همراه، فضاهای آموزشی را از طرق مختلف به طور قابل ملاحظه‌ای تحت تأثیر قرار خواهد داد.

   معلّمان مانند طراحان آموزشی و راهنمایان و مشاوران، به طور مستقیم تحت تأثیر دستگاه‌های موبایل قرار خواهند گرفت در حالی که معلّمانی که تنها در زمینهٔ تخصصی خود ماهر و استاد هستند، معمولاً دانش و مهارت این را نخواهند داشت که تمرینات آموزشی مورد نیاز برای ترکیب دستگاه‌های موبایل  با فضاهای آموزشی ارائه دهند.

این ناکارآمدی به دلایلی از­جمله کمبود آموزش در این زمینه، آمادگی و تمرین برای اینکه چگونه این محتوای آموزشی را به قشر عظیم دانش‌آموزان انتقال دهیم اتفاق می افتد. ترکیب و الحاق کردن تمارین و تکالیف آموزشی که شامل تکنولوژی‌های موبایلی می‌شوند می‌تواند فرصت­های یادگیری تجربی و مشارکتی را برای دانش ­آموزان ایجاد کرده و ارتقا بخشد.

     سواد فنّاورانه و روان و مسلط بودن که به معنای آمادگی آموزگار برای تدریس تلقی می‌شود؛ و اینکه چگونه اصول و راهبردهای آموزشی و فنی با حوزه و محتوای آموزشی آموزگاران تلاقی و برخورد دارد و به یادگیری‌های دانش­آموزان ارتباط دارد جای نگرانی بسیاری است. چون که فرایند تدریس و یادگیری به دلایلی از­جمله انتظارات جامعه و لزوم تمرینات آماده سازی دانش‌آموزان برای ورود به دنیای واقعی، نیروی کار و رواج فناوری‌های اجتماعی، ماهیت پیچیده‌ای دارد.

   تدریس مؤثر کلاسی و تحقیق تأثیرگذار و مفید از دانش محتوای آموزشی و یا درک معلّمان از رشتهٔ مربوط آن‌ها که با درک و اطلاع از تئوری‌های آموزشی همراه است ریشه می‌گیرد. (پاولسون 2001). رابینسون (2012) می‌گوید: با اینکه دانش محتوای تعلیمی مورد کاوش قرار گرفته است، اطلاعات اندکی دربارهٔ سواد فنّاورانه و تسلطی که معلّمان نیاز دارند تا با موفقیت فرآیند یاددهی و یادگیری هدایت کنند وجود دارد (ص1242). امروزه قسمتی از آن چشم­انداز فنّاورانهٔ مذکور شامل آموزش به کمک فناوری‌های موبایلی رشد و توسعه یافته می‌باشد.

   استفادهٔ مفید و کارآمد از دستگاه‌های موبایل در محیط‌های یادگیری، زیرمجموعه‌ای از تئوری‌های آموزشی و مؤلفه‌ای بنادین از دانش محتوای آموزشی فنّاورانه است(میشرا و کوهلر 2006). دانش محتوای آموزشی فنّاورانه مستلزم این است که آموزگاران فهم و درک بیشتر و افزون‌تری نسبت به پیچیدگی تدریس و محیط‌های یاگیری مخصوصاً با توجه به بحث ورود تکنولوژی به این محیط‌ها داشته باشند. به طور کلّی؛ میشرا و کوهلر بحث و استدلال می‌کنند که محتوا، آموزش و تکنولوژی (ص 1017) نشانگر سه عامل پیچیدهٔ فعلی حاضر در محیط‌های آموزشی هستند که نیاز به تفکر دقیق و طرح ریزی در زمان طراحی محیط‌های آموزشی، نتایج و فعالیت‌ها دارند. دانش محتوای آموزشی فنّاورانه در نگاه به دورهٔ آموزشی از پیش دبستانی تا پایان دبیرستان در اینکه این دوره‌ها باید برنامهٔ درسی فنّاورانهٔ و سیستم‌های مختلف ارائه و ارسال بازخورد­ها و تکالیف دانش­آموزی داشته باشند و نیز گردش‌ها و عملیات‌های سازمانی، مشروط بر استفاده از فناوری‌های مختلف و دانش­آموزان صاحب دستگاه‌های موبایل که بر این فضای­های آموزشی پیچیده تأثیر دارند، اهمیت افزون‌تری می‌یابد.

   پیامد­های دیگری که با رواج دستگاه‌های موبایل به­وجود آمده‌اند مربوط به انتظارات افراد (والدین دانش‌آموزان و مربیان) دربارهٔ قادر بودن برای کار و یادگیری در هر زمان و مکانی که کاربر انتخاب کند می‌باشد (جانسون 2011). با این وجود، دستگاه‌های موبایل چگونه می‌تواند در محیط‌های آموزشی استفاده شود تا فرصت‌های یادگیری معنی­داری ایجاد کند و دانش­آموزان را برای یادگیری و کار با دستگاه‌های موبایل در این دنیای به­سرعت در حال تغییر که تکنولوژی را ارج می‌نهند و آن را با اکثر تعاملات و عملکردهای روزانه‌­شان بکار می‌بندند آماده کند؟

     چگونه آموزگاران می‌توانند فضاهای آموزشی تجربی موبایلی ایجاد کنند که دانش­آموزان را با محتوای دوره درگیر کنند و مهارت‌های سطح بالای تفکر و اندیشه­ورزی در آن‌ها ایجاد کنند؟ چگونه دستگاه‌های موبایل می‌توانند مورد استفاده قرار گیرند تا امکان دسترسی به اطلاعات و محتوای مربوط آموزشی را فراهم آورده و در ایجاد محیط‌های یادگیری مشارکتی برای گروه‌ها و فعالیت‌های گروه‌های کوچک دو نفری مورد استفاده قرار گیرند و برای ساخت تکالیف و پروژه‌های یادگیری برای ارزیابی و سنجش یادگیری دانش­آموزان در زمینه‌های فردی و گروهی و گروه‌های دو نفری بکار بسته شوند؟ و با وجود سرعت بالای پیشرفت فناوری‌های موبایلی و نرم افزارهای آن، معلّمان چه تکالیفی را برای برتری یافتن و پیشی گرفتن بر این تغییرات باید اتخاذ کرده و استفاده کنند؟

    کتاب پیش رو این سؤالات و همچنین هدف استفاده از دستگاه‌های موبایل در محیط‌های یادگیری با وجود ورود و ترکیب آن‌ها به برنامه درسی که منجر به تشکیل چارجوبی برای شناساندن زمان و مکان صحیح دسترسی به این فناوری شده است و هدف آن نیز افزایش یادگیری دانش­آموزان است را کاوش می‌کند. به طور ویژه این نوشتار موارد استفاده و کاربست فناوری‌های موبایلی، پیامدها و موقعیت‌های آموزشی که یادگیری دانش­آموزان را در محیط‌های مختلف آموزشی افزایش می‌دهد را شناسایی کرده و با ارزیابی اینکه دستگاه‌های موبایل و برنامه‌های آن چگونه می‌توانند مورد استفاده قرار بگیرند تا:

• محیط‌های یادگیری را از لحاط آموزشی تغییر دهند؛
• به محتوای دوره و اطلاعات و وب­سایت­های تعاملی مربوطه دسترسی ایجاد کنند؛
• دانش ­آموزان را قادر سازد تا ارائه‌ها و پروژه‌های یادگیری متنوعی که نشانگر نتایج و بازخورد یادگیری‌شان است را بسازند؛
• دانش­ آموزان را توسط مشارکت دو نفری و گروهی با محتوای دوره درگیر کند.
• دانش ­آموزان را برای جهانی که خواستار تفکر نقادانه و سواد و مهارت رسانه‌ای و دیجیتالی می‌باشد آماده کند.
• ملاحظات راجع به دستگاه‌های موبایل و راهبردهایی را که در طراحی آموزشی و ایجاد نتایج و بروندادهای آموزشی به منظور ارزشیابی به کمک معلّمان می‌آیند را برایشان فراهم نمایند.