استعدادهایی که پنهانند!؟
رضا باعث شگفتی همه بود. پیر و جوان خانواده هر وقت او را می دیدند کناری می نشاندنش و جدول ضرب دو رقمی و جمع و تفریق‌هایی سخت از او می‌پرسیدند؛ یک نفر هم مدام با ماشین حسابش شروع به حساب کردن اعداد و ارقام می‌کرد! پسرک قصه ما هم تند و تیز وشاید زودتراز ماشین حساب جواب سۆالات را می داد و همه انگشت به دهان می‌ماندند؟
آن شب پس از میهمانی خانوادگی خان دایی که خواهرزاده پنج ساله‌اش را با افتخار روی پا می‌نشاند رو به حضار گفت:" این خواهرزاده ما هم برای خودش نابغه ایه." آن وقت رو به خواهرش ادامه داد:"بالاخره چی کار کردین برای این نابغه کوچولو؛ پیگیری‌هایی که قرار بود انجام بدین چی شد؟" زن دایی هم گفت:"رضا جان رو بردین آموزش و پرورش؟ بالاخره چی گفتن؟ جایی برای همچین استعدادهایی وجود داره؟ "
آری، بسیارند کودکانی که چون رضا سرشار از استعداد هستند و با اینکه خانواده درصدد فراهم ساختن راهی برای پیشرفت آنان هستند؛ دولت نیز باید تدبیری بیندیشد تا درخت بالندگی و ظرفیت چنین کودکانی به ثمر بنشیند. هر کودک مجموعه‌ای منحصر به فرد از استعدادها، علایق و آرزوها است که باعث می‌گردد برای برخی از موقعیت‌ها مناسب‌تر باشد. اما در این میان هستند کودکانی که از بهره هوشی بالاتری برخور دارند و سرشار از استعدادی خدا دادی که از سایر همسالان متمایز می‌گردند.
آیا تا به حال از خود پرسیده‌اید که استعداد یابی چیست؟"استعداد" در فرهنگ‌های لغت به معنای "توانایی ویژه و طبیعی" و "ظرفیت دستیابی به موفقیت" تعریف شده و استعداد یابی موضوعی است که در دنیا از اهمیت ویژه‌ای برخوردار می‌باشد. استعداد یابی یعنی شناسایی افراد مستعد و هموار ساختن راهی برای عوامل موفقیت فرد تا رسیدن به قله افتخار.
برخی والدین تمایل دارند کودک خود را در سطح نخبگان ملی و بین‌المللی ببینند. پیشرفت از سطوح ابتدایی به سطوح نخبگی فرآیندی بسیار پیچیده است. این فرآیند نیازمند شناسایی و انتخاب افراد با استعدادی است که شرایط لازم جسمانی، مهارتی، رفتاری و... برای موفقیت در یک رشته‌ی خاص (ورزشی، هنری، علمی و...) را داشته باشند. استعداد کودکان در همه زمینه‌ها یکسان نیست بلکه یکی در ورزش، دیگری در هنر، آن یکی در ریاضی و....خلاصه هر کدام از علاقه و استعداد خاصی بهره مند هستند؛ مهم این است که استعداد نهفته آنان شکوفا گردد.
فرآیند کشف ورزشکاران، با استعداد یابی شرکت در یک برنامه تمرینی سازماندهی شده، یکی از مهم‌ترین موضوعاتی است که امروزه در ورزش مطرح می‌باشد. لذا در ورزش به عنوان یک هنر، کشف افراد با استعداد و انتخاب آن ها در سنین پایین و سپس هدایت، کنترل و ارزیابی آن‌ها در صعود به بالاترین سطح از مهارت اهمیت زیادی دارد. تا آنجایی که به ورزشکاران نخبه مربوط می‌شود، کار و زمان مربی باید برای کسانی صرف شود که دارای توانایی‌هایی بالقوه باشند.
در غیر این صورت، استعداد، زمان و انرژی مربی تلف شده و یا بهترین شکل آن این است که ورزشکار متوسطی به وجود خواهد آمد. بنابراین هدف اصلی استعداد یابی در ورزش، شناسایی و انتخاب ورزشکارانی است که بیشترین توانایی را برای رشته ورزشی خاص دارا باشند. لذا در موارد دیگر نیز(علمی، هنری و...) باید این گونه عمل کرد؛ کارشناسان امر باید راه کاری بیندیشند و با استفاده از آزمون‌های معتبر، استعداد کودکان پیش از دبستان توسط والدین و مربیان شناسایی شود؛ آن گاه این افراد آموزش داده شوند تا بدانند چگونه استعدادهای کودک را پرورش دهند. دولت باید قبل از دبستان و یا حتی پس از آن از کلیه کودکان کشور آزمون‌های استعداد یابی گیرد. آن وقت برنامه‌هایی به معلمان، والدین و کارشناسان این امر مهم آموزش داده شود تا بتوان توانائی چنین کودکان را بارور ساخت.
معیارهای استعداد یابی
معیارهای استعداد یابی شامل آزمون‌ها، استانداردها و الگوهای مطلوبی هستند که یک کودک دارا می‌باشد. این معیارهای ویژه از این جهت ضرورت دارند که فرد توانا از ناتوان متمایز شده و کودکانی که مناسب یک رشته خاص بوده (ورزشی، هنری، علمی و..) در همان رشته آموزش ببینند. این معیارها در رشته‌های مختلف فرق می‌کند اما به طور کلی دو مورد در همه یکسان است و آن عبارتند از:
1) سلامت جسمانی، نیاز مطلق هر فردی است که در رشته‌های مختلف به فعالیت بپردازد .
2) وراثت، پدیده بیولوژیکی بسیار پیچیده‌ای است که اغلب در استعداد نقش مهمی ایفا می‌کند.
بیشتر اوقات پدرها و مادرها، آینده زیبای کودکان خویش را در ذهن خود متصور می‌شوند، والدین بر این باورند که با سنجش و شکوفائی استعدادهای کودکانشان می‌توانند آینده‌ای درخشانی را برای آن‌ها رقم بزنند. و نیز حتماً با خود می‌اندیشند که اگر فرصت زندگی دوباره می‌داشتند و می‌توانستند مانند این کودکان از نو شروع کنند، حتماً تمامی استعدادهای خود را شکوفا می‌کردند؛ پس مصمم می‌گردند که آرزوهای خود را در کودکشان متبلور سازند.
سنجش استعدادهای کودک از جمله آرزوهایی است که تمامی مادران در سر می‌پرورانند و پدران وظیفه ذاتی خود می‌دانند. واضح است کسانی که استعدادهای خود را شناخته و آن‌ها را شکوفا کرده‌اند، در مسیر صحیح قرار گرفته و بسیار موفق بوده‌اند. امیدواریم که در سال تحصیلی جدید دولت و خانواده‌ها با برنامه‌ای حساب شده به «سنجش استعداد کودکان» بپردازند. و امیدوارتریم که در این راستا با بهره‌گیری از اساتید مجرب و کتب معتبر «استعداد یابی»، کودک مستعد را در همان مسیری که استعدادش بروز می‌نماید راهنمایی نمایند.
مرکز یادگیری سایت تبیان - تهیه: مریم عرفانیان
